Το ψηφιακό ευρώ έρχεται!

Ψηφιακό χρήμα για μια ψηφιακή γενιά

Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή επηρεάζει τα πάντα και επιταχύνεται από την πανδημία. Φυσικά άλλος ένας τομέας που δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτή την επιταχυνόμενη τάση είναι και το χρήμα.

Σε όλη την ιστορία μας, οι εφευρέσεις του χρήματος έχουν μεταμορφώσει το τρόπο που κάνουμε συναλλαγές και τη δομή του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Αυτές οι καινοτομίες έχουν πυροδοτήσει διαφωνίες σχετικά με τους κινδύνους που αντιπροσωπεύουν και τα οφέλη που παρέχουν, καθώς και τον ρόλο των κεντρικών τραπεζών στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης. Στο πρόσφατο παρελθόν, τα μετρητά ήταν λίγο πολύ ο μόνος τρόπος για να κάνουμε μια άμεση αγορά. Ωστόσο, νέες μορφές ψηφιακού χρήματος έχουν ήδη μπει στην ζωή μας, όπως ηλεκτρονικές τραπεζικές μεταφορές, χρεωστικές κάρτες και εφαρμογές στα smart phone ή στα έξυπνα ρολόγια μας.

Κρυπτονομίσματα

Η εξάπλωση των κρυπτονομισμάτων και των ιδιωτικών σταθερών νομισμάτων (stablecoins), όπως το Diem του Facebook (πρώην Libra), αναγκάζει τις κυβερνήσεις να επανεξετάσουν την πολιτική τους για τα εθνικά ψηφιακά νομίσματα. Σε διεθνές επίπεδο, η ψηφιοποίηση των χρημάτων και των πληρωμών εξετάζεται από το G7 και το G20. Στην Ευρώπη, συζητείται συχνά από τους υπουργούς Οικονομικών στο Eurogroup.

Κάποιοι φοβούνται ότι η ψηφιοποίηση, εάν δεν έχει το σωστό ρυθμιστικό πλαίσιο, θα μπορούσε να δημιουργήσει αστάθεια και ακόμη και να απειλήσει το νομισματικό σύστημα. Οι κεντρικές τράπεζες εξετάζουν εάν θα πρέπει να καινοτομήσουν προσφέροντας ψηφιακό χρήμα. Σε αντίθεση με το bitcoin και άλλα κρυπτονομίσματα, τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών (Central Bank Digital Currency ή CBDC) είναι κρατικές εκδόσεις, βασικά ψηφιακές εκδόσεις των υπαρχόντων εθνικών νομισμάτων.

Τα τελευταία δύο χρόνια, οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο ερευνούν πως θα μπορούσαν να δημιουργήσουν CBDC. Μια έρευνα το 2020 έδειξε ότι το 86% όλων των κεντρικών τραπεζών διεξάγουν έρευνες για τη δημιουργία CBDC και από τον Ιούλιο του 2021, πενήντα έξι κεντρικές τράπεζες έχουν κοινοποιήσει τις προσπάθειες τους στην έρευνα και ανάπτυξη των CBDC.

Ψηφιακό χρήμα στην κυκλοφορία

Η Κίνα πειραματίζεται με την ψηφιακή έκδοση του κινεζικού γουάν από το 2014. Το ψηφιακό γουάν έχει ήδη χρησιμοποιηθεί σε συναλλαγές άνω των 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Σουηδία κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα πιλοτικό πρόγραμμα για το e-Krona με μικρό αριθμό συμμετεχόντων από την αγορά. Στις Μπαχάμες, το «δολάριο άμμου» (sand dollar) ήδη βρίσκεται σε λειτουργία και χρησιμοποιείται ως τρόπος πληρωμής. Κάποιες χώρες ακολουθούν μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση. Το φθινόπωρο, το Ελ Σαλβαδόρ έγινε το πρώτο κράτος στον κόσμο που υιοθέτησε το bitcoin ως εθνικό νόμισμα. Οι πολίτες του Ελ Σαλβαδόρ μπορούν να χρησιμοποιήσουν το bitcoin για να πληρώσουν οποιαδήποτε επιχείρηση για τα προϊόντα και υπηρεσίες της. Πριν από δύο ή τρία χρόνια, λίγοι μιλούσαν για το ψηφιακό ευρώ. Τώρα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) σχεδιάζει να παρουσιάσει το ψηφιακό ευρώ τα επόμενα πέντε χρόνια. Η άνοδος της αγοράς των stablecoin, που αγγίζει τα  120 δισεκατομμύρια δολάρια, σε συνδυασμό με την διείσδυση των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας στα χρηματοοικονομικά έχει φέρει το ψηφιακό ευρώ στο προσκήνιο.

Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Τον Οκτώβριο η ΕΚΤ ξεκίνησε μια φάση έρευνας για την πιθανή εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ. Το ψηφιακό ευρώ θα εξακολουθεί να είναι ένα ευρώ, μόνο σε ψηφιακή μορφή. Σε αντίθεση με τα μετρητά, το ψηφιακό ευρώ θα χρησιμοποιείται ψηφιακά και με προγραμματιζόμενους τρόπους, ενώ οι πληρωμές με ψηφιακό ευρώ δεν θα είναι ίδιο ανώνυμες όσο και οι πληρωμές σε μετρητά.

Το ψηφιακό ευρώ θα είναι μια ελκυστική εναλλακτική λύση έναντι των μετρητών. Θα λειτουργεί όπως ένα κρυπτονόμισμα και θα μπορεί να ενσωματωθεί σε πλήρως αυτοματοποιημένες συναλλαγές, χωρίς την ανάγκη ανθρώπινης παρέμβασης.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το Internet of things (IoT) θα συνδέει 24 δισεκατομμύρια συσκευές μέχρι το 2030, με 23% αυτών των συσκευών στην ΕΕ. Από στρατηγικής άποψης, ένα ψηφιακό ευρώ που θα είναι διαθέσιμο και σε ξένους χρήστες θα μείωνε το κόστος χρήσης του ευρώ για διασυνοριακές πληρωμές, θα αύξανε τον διεθνή ρόλο του ευρώ, θα ενίσχυε τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης και θα μείωνε την παγκόσμια κυριαρχία του δολαρίου ΗΠΑ.

Όμως, η έκδοση ψηφιακού ευρώ θα επηρεάσει την κοινωνία στο σύνολό της.

Πολύπλοκα ερωτήματα και δύσκολες επιλογές βρίσκονται μπροστά μας σχετικά με τον τρόπο εισαγωγής του ψηφιακού ευρώ στην αγορά. Πρέπει να επιτευχθεί η σωστή ισορροπία για να γίνει το ψηφιακό ευρώ ισχυρό και εύκολο στη χρήση. Σε μια πραγματικά ψηφιοποιημένη οικονομία, τα CBDC είναι ένα φυσικό επόμενο βήμα.

Τα ψηφιακά εθνικά νομίσματα, όπως το ψηφιακό ευρώ, θα επιταχύνουν την ψηφιακή μας εξέλιξη, καθώς θα μεταβαίνουμε από το fiat χρήμα σε υγιή χρήματα (που δεν είναι επιρρεπή σε ξαφνική ανατίμηση ή υποτίμηση της αγοραστικής δύναμης μακροπρόθεσμα), όπως το bitcoin.