Το δώρο της ψυχοθεραπεΙας

Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από αίσθηση ελευθερίας, ρευστότητας, αυξημένης πολυπλοκότητας και ιλιγγιώδους ταχύτητας, ο σύγχρονος άνθρωπος προσπαθεί να δίνει νόημα στην ύπαρξή του επανεφευρίσκοντας τον εαυτό του σε ένα συνεχές.

Σε αυτό το γοργά μεταβαλλόμενο περιβάλλον η ψυχοθεραπευτική διαδικασία αναδύεται σε ένα από τα βασικότερα πεδία μελέτης των ανθρώπινων σχέσεων και συνδέσεων καθώς και σε έναν κεντρικό κοινωνικό μηχανισμό ο οποίος προσφέρει το γόνιμο πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούμε να επαναπροσδιορίσουμε την σχέση με τον εαυτό και το ευρύτερο περιβάλλον μας.

Υπάρχει μια ευρεία αντίληψη ότι οι άνθρωποι καταφεύγουν στην ψυχοθεραπεία όταν διανύουν δύσκολες περιόδους, όταν οι σχέσεις τους χαρακτηρίζονται από μια έντονη δυσλειτουργία ή όταν αντιλαμβάνονται την παρουσία διαφόρων συμπτωμάτων ή διαταραχών. Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας παρόλα αυτά, μπορεί να ιδωθεί ως ένα δώρο στον εαυτό μας και ως μια ευκαιρία να φροντίσουμε ουσιαστικά τις προσωπικές συναισθηματικές μας ανάγκες, απολαμβάνοντας ταυτόχρονα τη ζωή μας. Πολλοί από εμάς δεν έχουμε  εκπαιδευθεί στο πώς το “εγώ” ενυπάρχει στο “εμείς” και στο πως το “εμείς” διαμορφώνει το “εγώ”, αλλά και δεν έχουμε μάθει να αναγνωρίζουμε και να ρυθμίζουμε τα συναισθήματά μας. Αντί αυτού, κλεινόμαστε ολοένα και περισσότερο στον εαυτό μας, υιοθετώντας στρατηγικές επιβίωσης που ενώ εκ πρώτης μοιάζει να αποτελούν μια ευρηματική προσαρμογή του οργανισμού μας προκειμένου να ανταπεξέλθουμε στις δύσκολες και απειλητικές για τον ψυχισμό μας συνθήκες και να πετύχουμε στη ζωή μας, στην πορεία όμως, συμβαίνει συχνά να λειτουργούν ως τροχοπέδη της ευημερίας μας και να μην εξυπηρετούν τον σκοπό για τον οποίο έχουν αρχικά επιλεγεί.

Οι άνθρωποι τείνουν εκ φύσεως να αντιστέκονται στην αλλαγή. Ενώ λοιπόν με την πάροδο των χρόνων οι συνθήκες αλλάζουν προσκαλώντας μας να επαναπροσδιοριστούμε, εμείς συχνά δεν ανταποκρινόμαστε στην πρόσκληση αυτή. Αντιθέτως, παραμένουμε προσκολλημένοι σε παλαιότερες μεθόδους επιβίωσης και ρύθμισης του συναισθήματος, μέσα σε ρόλους που μας εγκλωβίζουν, κάτι που σε πολλές περιπτώσεις γίνεται δυσλειτουργικό και αποβαίνει επιβαρυντικό για τις σχέσεις μας, την υγεία μας τόσο την ψυχική όσο και τη σωματική.

Όπως αναφέρει και ο διάσημος συγγραφέας, ιστορικός και φιλόσοφος Yuval Noah Harari: «Ο άνθρωπος έχει την μοναδική ικανότητα να δημιουργεί και να ζει με αφηγήματα και ιστορίες που εξιστορεί ο ίδιος για τον εαυτό, τις σχέσεις και τον κόσμο γύρω του». Αυτή είναι μια ικανότητα που μαθαίνεται από τα πρώιμα βιώματά μας στην αλληλεπίδρασή μας με τους σημαντικούς μας άλλους. Αυτές οι αφηγήσεις εξυπηρετούν το να μας συνδέουν με άλλους ανθρώπους, να δίνουν νόημα στη ζωή μας και να οργανώνουν έναν περισσότερο συνεκτικό εαυτό. Ενώ με την πάροδο του χρόνου οι πραγματικές μας ανάγκες μεταβάλλονται ανάλογα με τις εκάστοτε εμπειρίες, τα αφηγήματα αυτά αντί να μετασχηματιστούν γίνονται άκαμπτα, δυσλειτουργικά και δεν εξυπηρετούν ουσιαστικά τις ανάγκες μας και ως εκ τούτου την ψυχική μας ευημερία. Η ψυχοθεραπεία μαζί με άλλες μορφές αυτογνωσίας όπως ο διαλογισμός διαμορφώνει το πλαίσιο ώστε να οργανωθούν περισσότερο λειτουργικά αφηγήματα για τον εαυτό, τις σχέσεις και τελικά για την ίδια τη ζωή.

Ως ανθρώπινα όντα είμαστε γενετικά προγραμματισμένοι να συνδεόμαστε με τους άλλους (social brain) από τη στιγμή της σύλληψής μας και κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Αυτή είναι μια διαδικασία τόσο απαραίτητη για το είδος μας και την ανάπτυξή μας όπως η αναπνοή, το νερό και η τροφή. Η ποιότητα της σύνδεσης αυτής, του δικού μας εγκεφάλου με άλλους εγκεφάλους (brain connectivity) έχει ως βασικό στόχο όχι μόνο την επιβίωση αλλά και την ευημερία μας και την επιτυχή εξέλιξή μας. Αυτή η σύνδεση είναι εφικτή όταν ο άνθρωπος έχει βιώσει και συνεχίζει να υπάρχει μέσα σε σχέσεις αγαπητικές και υγιείς. Στην αντίθετη περίπτωση, όταν δηλαδή δεν βιώνουμε τις σχέσεις ως τέτοιες ή όταν αυτού του είδους οι σχέσεις διακόπτονται βίαια (π.χ. ο θάνατος ενός αγαπημένου ανθρώπου) τότε πιθανές “δυσλειτουργίες” κάνουν την εμφάνισή τους και τείνουν να εγκαθιδρυθούν δημιουργώντας συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς και επικοινωνίας.

Πρόσφατα ευρήματα των επιστημών του εγκεφάλου (νευροψυχοβιολογία, διαπροσωπική νευροβιολογία κ.α.) καταδεικνύουν ότι το ταξίδι της ψυχοθεραπείας είναι μια βαθιά επαναδιορθωτική εμπειρία που μας βοηθά να μάθουμε στο πως να υπάρχουμε σε ουσιαστικά αγαπητικές σχέσεις, πρωτίστως με τον εαυτό όσο και με τους άλλους, να θέτουμε τα όριά μας και να μπορούμε να απολαμβάνουμε, να χαιρόμαστε και να δίνουμε νόημα στη ζωή μας. Μέσα στο ταξίδι αυτό οι αλλαγές δεν συμβαίνουν μαγικά, αλλά ακουμπούν πάνω στην πρόθεση του ανθρώπου να αντιμετωπίσει αυτά που τον δυσκολεύουν, εκθέτοντας τον εαυτό του με ειλικρίνεια. Με αυτόν τον τρόπο, έχοντας τον ψυχοθεραπευτή του ως συνοδοιπόρο, ξεκινάει ένα ταξίδι εξερεύνησης με συνταρακτικές εκπλήξεις. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να πει κανείς είναι γ’ αυτούς δηλαδή που επιθυμούν να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους και να ζουν όπως ονειρεύονται.

Ο χώρος της ψυχοθεραπείας  διέπεται από ασφάλεια, εμπιστοσύνη, αποδοχή και ενσυναίσθηση. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον μπορούμε να συνδεθούμε περισσότερο αποτελεσματικά με τους άλλους, να μοιραστούμε τις σκέψεις μας και τους προβληματισμούς μας, να αντιληφθούμε ικανότητες που έχουμε ξεχάσει, να αγαπήσουμε περισσότερο τον εαυτό μας με πλήρη αποδοχή και συμπόνοια.

–
Epameinondas Lorandos
MA, ECP, ICADC,
Psychotherapist – Couple & Family Therapist
Group Psychotherapist – Addiction Counselor
Supervisor & Trainer for Mental Health Professionals
www.elorandos.gr  •  [email protected]