Το άγχος των εξετάσεων

Πλησιάζοντας στην τελική ευθεία για τις Πανελλήνιες εξετάσεις, οι οποίες θεωρούνται από πολλούς οι συμπληγάδες πέτρες που οδηγούν στην επιτυχία, θα ήταν χρήσιμο να μιλήσουμε για το τι είναι «άγχος» και να δώσουμε πρακτικές συμβουλές σε γονείς και μαθητές για την αντιμετώπισή του.

Τι είναι το άγχος;
Το άγχος είναι ένα δυσάρεστο, ασαφές συναίσθημα που συνήθως εκδηλώνεται με τη μορφή ανησυχίας, εκνευρισμού, υπερέντασης, φόβου και/ή στεναχώριας. Πολλές φορές όμως συνοδεύεται και από σωματικά συμπτώματα, για παράδειγμα δερματικές/πεπτικές διαταραχές, ταχυκαρδία, πονοκέφαλος, αϋπνία, ή κρίσεις πανικού. Αν το άτομο δεν διαχειριστεί σωστά το άγχος του, αυτό μπορεί να είναι ζημιογόνο για το ίδιο σαν προσωπικότητα αλλά και για τους στόχους του. Οι γονείς πρέπει να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους και να τους παρέχουν ψυχολογική στήριξη.

Μπορεί το άγχος να είναι καλό; Το άγχος αν αντιμετωπιστεί σωστά μπορεί να μετατραπεί σε παραγωγικό, δημιουργικό και να μας κινητοποιήσει δυναμικά. Αυτή η θετική αντιμετώπιση μας κάνει πιο ενεργητικούς, και αποφασιστικούς προς την επίτευξη των στόχων μας.

Πρακτικές συμβουλές για τους γονείς. Οι γονείς πρέπει να συμπεριφέρονται σαν δικλείδα ασφαλείας για τα παιδιά τους.

• Προχωρήστε παράλληλα με τα παιδιά σας, αφήνοντας τους χώρο να εκφράσουν τα συναισθήματά τους , όχι μόνο με ότι έχει να κάνει με τις εξετάσεις αλλά με τη ζωή τους γενικότερα.
• Θα είναι καλό να αποφεύγονται πιεστικές συμβουλές που αφορούν το διάβασμα ή επικριτικά σχόλια για το πώς αντιμετωπίζουν τα παιδιά σας τις εξετάσεις (π.χ. έλλειψη σοβαρότητας, τάσεις φυγής). Όταν τα παιδιά νιώθουν πίεση από τους γονείς, συνήθως αντιδρούν κάνοντας το ακριβώς αντίθετο.
• Μην χρησιμοποιείτε φρασεολογία του τύπου «Δίνουμε εξετάσεις» ή «Διαβάζουμε». Όσο και αν σας αγχώνει το μέλλον του παιδιού σας, είναι το δικό του μέλλον, εκείνο «παλεύει» και διαβάζει σκληρά για να πετύχει τους δικούς του στόχους.
• Μην συγκρίνετε τα παιδιά σας με άλλους, ακόμα και αν αυτοί οι άλλοι είναι υπόδειγμα επιτυχίας. Κάντε το παιδί σας να νιώσει μοναδικό (γιατί είναι), εστιάζοντας στα δικά του ταλέντα και ικανότητες.
• Συζητήστε με τα παιδιά σας και μην απορρίπτεται τα «θέλω» τους ακόμα και αν δεν σας βρίσκουν σύμφωνους. Μην προσπαθείτε να εκπληρώνεται τα προσωπικά σας όνειρα μέσω των παιδιών σας.
• Όταν δίνετε συμβουλές, κυρίως όσον αφορά στην επιλογή σχολής για την μελλοντική επαγγελματική αποκατάσταση, μην προσθέτετε περιττό άγχος ή προβληματισμούς στα παιδιά σας που έχουν να κάνουν με την οικονομική και γενικότερα αρνητική κατάσταση στη χώρα μας.
• Δείξτε κατανόηση όταν σας ζητήσουν να πάνε για καφέ με τους φίλους τους μετά το φροντιστήριο, ή να βγουν ένα Σάββατο βράδυ. Μην ξεχνάτε πόσο σημαντική είναι η επιβράβευση. Με την αίσθηση ελευθερίας και ανεξαρτησίας θα αποφευχθούν εντάσεις και αρνητικές σκέψεις, οδηγώντας στη θετική αντιμετώπιση του διαβάσματος και των εξετάσεων.

Οι σχολικές εξετάσεις και ειδικότερα οι Πανελλήνιες, είναι μια προσομοίωση όλων των δυσκολιών που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας νέος στη μελλοντική του ζωή ως ενήλικας. Οι γονείς θα πρέπει να είναι εκεί για να βοηθήσουν τα παιδιά να αξιοποιήσουν αυτή την εμπειρία ώστε να κατανοήσουν την αξία της υπομονής και της επιμονής.

Άλλωστε στη ζωή η επιτυχία δεν είναι πάντα δεδομένη οι εξετάσεις δεν εξασφαλίζουν αυτόματα την επιτυχία στην μετέπειτα ζωή και μια αποτυχία δε σημαίνει πως δεν θα υπάρξουν άλλες ευκαιρίες. Δεν είναι καλό ο στόχος μας να γίνει αυτοσκοπός. Δεν τελειώνει ο κόσμος με μια αποτυχία, αντιθέτως θα πρέπει να μας δίνει έναυσμα να επιμένουμε στους στόχους μας.

Μην ξεχνάτε να πιστεύετε στον εαυτό σας και στα όνειρά σας! Καλή επιτυχία!

Πρακτικές συμβουλές για τους μαθητές

• Οργάνωση/ταξινόμηση ύλης: για παράδειγμα κρατήστε καλές σημειώσεις, φτιάξτε επαναληπτικές κάρτες «Ερώτηση-Απάντηση».
• Ουσιαστικές και όχι εξαντλητικές ώρες διαβάσματος/επανάληψης πριν τις εξετάσεις.
• Διαλέξτε το χώρο και τον τρόπο που σας κάνει να νιώθετε άνετα, να συγκεντρώνεστε και να θυμάστε καλύτερα την απαιτούμενη ύλη (π.χ. διαβάστε δυνατά και όχι από μέσα σας, μοιραστείτε ερωτήσεις-απαντήσεις με τους φίλους σας).
• Σωστή διατροφή: Γεύματα ανά 4 ώρες, προτιμήστε φρούτα, ξηρούς καρπούς, μαύρη σοκολάτα και όχι γλυκά.
• Ξεκούραση / Επιβράβευση: Μετά το τέλος μιας δύσκολης μέρας ή εβδομάδας κάντε αυτό που σας αρέσει!
• Ύπνος τουλάχιστον 7 με 8 ώρες τη μέρα. Μην πίνετε πολλούς καφέδες.
• Γυμναστική: Μπορεί ο χρόνος να είναι περιορισμένος όμως η άσκηση (έστω 30 λεπτά με 1 ώρα) βοηθάει στο να αυξηθεί η ορμόνη της ευτυχίας (ενδορφίνη), να μειωθεί η ένταση και οι ορμόνες που προκαλούν άγχος.
• Αφήστε ανοιχτές τις προοπτικές και τις επιλογές σας.

Την ημέρα των εξετάσεων

• Στην περίπτωση που αγχωθείτε σε σημείου πανικού πριν ή κατά τη διάρκεια των εξετάσεων σταματήστε αυτόματα τις αρνητικές σκέψεις. Πάρτε βαθιές ανάσες και σκεφτείτε όσα σας κάνουν χαρούμενους και σας ηρεμούν. Ένα μπουκαλάκι νερό μπορεί να βοηθήσει.
• Ανάγνωση των θεμάτων με προσοχή δύο φορές.
• Σωστή κατανομή χρόνου. Μην σπαταλάτε πολύτιμο χρόνο με τις ερωτήσεις που δεν μπορείτε να απαντήσετε. Ξεκινήστε πρώτα με εκείνες που γνωρίζετε καλά.
• Απαντήστε ακριβώς σε αυτό που σας ζητούν.
• Πριν παραδώσετε το γραπτό σας, αν υπάρχει χρόνος ξανά διαβάστε τις απαντήσεις σας και διορθώστε τυχόν λάθη.