Αιώνια Σπάρτη
+5 
Ξεκινώντας το ταξίδι για τη Σπάρτη, μύριες σκέψεις συνωστίζονται στο μυαλό μου γι’ αυτόν τον τόπο που η ιστορία του αποτέλεσε το ζωντανό παράδειγμα μερικών από τις πιο θεμελιώδεις ανθρώπινες αξίες, όπως η αυτοθυσία, η συλλογική προσπάθεια και ο αγώνας για την επίτευξη του κοινού στόχου, όποιες κι αν είναι οι αντιξοότητες.
Λέξεις όπως ο “μέλανας ζωμός”, ο “είλωτας”, ο “καιάδας” και αποφθέγματα όπως “Το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν”, ή το “Ταν ή επί Τας”, έχουν διασωθεί στις νεοελληνικές συνομιλίες μας, ενώ το Χολιγουντιανό «Τhis is Sparta» του Λεωνίδα, αντηχεί στα πέρατα της γης. Η Σπάρτη, η πόλη-κράτος με τους δύο βασιλιάδες, χρονολογείται από τον 12ο αιώνα π.Χ., μια εποχή ραγδαίων αλλαγών για τον αρχαίο κόσμο. Σύμφωνα με το θρύλο, η Σπάρτη ξεκίνησε όταν το 1152 π.Χ., Δωριείς εισβολείς, που πίστευαν ότι ήταν απόγονοι του Ηρακλή, κινούνται νότια, διεκδικώντας αυτό που πίστευαν ότι ήταν η γη των προγόνων τους.
Μέσα σε ένα πανέμορφο κατάφυτο τοπίο, η διαδρομή προς τη Σπάρτη είναι άκρως γοητευτική. Στην είσοδο της πόλης, πίσω από τον λόφο με τις αρχαιότητες, αρκετά κοντά στον Ευρώτα, ορθώνεται το εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο της ΧΥΜΟΦΙΞ, σχεδιασμένο από τον πρωτοποριακό αρχιτέκτονα του ’60 Τάκη Ζενέτο. Μαθαίνω ότι εδώ, στην είσοδο της πόλης, θα κτιστεί το νέο μουσείο. Η νέα Σπάρτη, αυτή που βλέπουμε σήμερα, είναι δημιούργημα της αρχαιολατρίας και του εκσυγχρονιστικού πνεύματος των Βαυαρών, και αναπτύχθηκε μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους το 1834.
Η νέα πόλη έχει τις πινελιές μιας εκλεπτυσμένης αισθητικής στα κτίρια της, με ζωντανές μνήμες που της κληροδότησε η αρχαιότητα, το Βυζάντιο, τα χρόνια της φραγκοκρατίας και περιβάλλεται από την ευλογία της φύσης με τη μαγευτική της θέση.
Ο επισκέπτης στην αναζήτηση των αποτυπωμάτων της ιστορίας, αφουγκράζεται ότι η σημερινή Σπάρτη υποσυνείδητα αναζητά διέξοδο από τους ένδοξους θρύλους της και μια έντονη ανάγκη να δημιουργήσει μια ανάλογου μεγέθους συνέχεια, σύγχρονη και λαμπερή, σαν να το χρωστά στους πρόγονους της.
Οι ευρείς δρόμοι, οι πλατείες του νεοκλασικού της σχεδίου, τα λαϊκά ή τα πιο περίτεχνα αστικά και επαρχιακά σπίτια, τα μαγαζιά, τα ξενοδοχεία του 19ου αιώνα και οι πολυκατοικίες της μεταπολεμικής εποχής διαμορφώνουν τη σημερινή της εικόνα.
Οι κεντρικοί της δρόμοι, Παλαιολόγου και Λυκούργου άλλοτε σχεδιασμένοι ως βουλεβάρτο, σήμερα είναι ασφυκτικά γεμάτοι με αυτοκίνητα και κίνηση, και η κεντρική της πλατεία με τις τοξωτές πλευρικές της στοές, δίνει μια αισθητική ανακούφιση περπατώντας στο κέντρο. Βαδίζω στους δρόμους της και σκέφτομαι, εμμονικά σχεδόν, αυτή την ένδοξη πόλη και αναζητώ κάτι να μου μαρτυρά το παρελθόν της.
Τη σύζευξη του παρελθόντος με το παρόν, τη συναντώ στο νεοκλασσικό κτήριο που φιλοξενεί το Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης, στην Ακρόπολη της αρχαίας Σπάρτης, στο αρχαίο θέατρο, στον τάφο του Λεωνίδα και το Ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος, το κέντρο της αγωγής των παιδιών όπου οι γιορτές προς τιμή της Θεάς περιελάμβαναν τρία κύρια αγωνίσματα για τα οποία το έπαθλο ήταν ένα σιδερένιο δρεπάνι. Το δρεπάνι αυτό με τη λίθινη στήλη που ανέγραφε το όνομα του νικητή και το αγώνισμα, αφιερώνονταν στη Θεά. Νότια της Σπάρτης στο Βαφειό υπάρχει ένα σημαντικός θολωτός μυκηναϊκός τάφος, ο μεγαλύτερος της Λακωνίας, στον οποίο βρέθηκαν τα δύο περίφημα χρυσά «Κύπελα του Βαφειού», χρυσά δακτυλίδια και πολλά όπλα.
Οι πολιτιστικοί χώροι να επισκεφθείς δεν εξαντλούνται εδώ. Υπάρχει και το φημισμένο Μουσείο της Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού όπου θα δείτε απολιθωμένα φύλλα ελιάς 50-60.000 ετών, η Κουμαντάρειος Πινακοθήκη Σπάρτης, Παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης με λίγα αλλά εξαιρετικά έργα τέχνης, το Μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης Σπάρτης με εικόνες διαφόρων χρονικών περιόδων και τεχνοτροπιών, σπάνια χειρόγραφα από Μοναστήρια της περιοχής, αξιοθαύμαστα έργα εκκλησιαστικής αργυροχρυσοχοΐας και περίτεχνα ξυλόγλυπτα.
Τους καλοκαιρινούς μήνες η πόλη ζωντανεύει από πολιτιστικές, αθλητικές, θρησκευτικές και εμπορικές εκδηλώσεις. Το «Σπάρταθλον» διεξάγεται το τελευταίο σαββατοκύριακο του Σεπτέμβρη και αναβιώνει τα βήματα του αρχαίου Αθηναίου δρομέα μεγάλων αποστάσεων, Φειδιππίδη. Κάθε Μάη στα «Παλαιολόγια», γίνονται θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, καθώς και άλλες πολιτιστικές, αθλητικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις για να τιμηθεί ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Από τις 26 Αυγούστου μέχρι και τις 2 Σεπτεμβρίου, λαμβάνει χώρα η εμποροπανήγυρις του Μυστρά, με αποκορύφωμα το θρησκευτικό εορτασμό της αποτομής της κεφαλής του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή. Για τους λάτρεις του τσίπουρου, στα τέλη του Οκτώβρη στο Γεωργίτσι, που βρίσκεται στα 1.000 μέτρα υψόμετρο στον Ταΰγετο, γίνεται η «Γιορτή του Τσίπουρου», με άφθονο τσίπουρο, κρασί, μεζέδες και άλλα αγνά τοπικά εδέσματα.
Αφήνω πίσω μου τη σύγχρονη, σημερινή Σπάρτη, την όμορφη επαρχιακή πόλη, η οποία αναζητά την ταυτότητά της αιωρούμενη στο τεράστιο ιστορικό κενό, μεταξύ της εποχής του Λεωνίδα και του 2019, και κατευθύνομαι προς την καστροπολιτεία του Μυστρά.
