Μονεμβασιά: Το πολύτιμο πετράδι της Πελοποννήσου
Αγαπημένη των Βυζαντινών αυτοκρατόρων, αλλά και των ερωτευμένων ταξιδευτών από κάθε γωνιά της γης, η ονειρεμένη μεσαιωνική Καστροπολιτεία μας προσκαλεί να ανακαλύψουμε τις κρυφές γωνιές της, τα ατμοσφαιρικά καλντερίμια της, τις ιστορικές μνήμες της, αλλά και τις πεντανόστιμες γεύσεις της που έχουν άρωμα παράδοσης…
Κείμενο – Φωτογραφίες: Ιωάννα Παραβάλου – Οι ευχαριστίες μας στο Δήμο Μονεμβασιάς
Λένε πως για να γνωρίσεις καλά έναν τόπο, πρέπει να έχεις γερά πόδια για να τον περπατήσεις, μα κι ανοιχτή καρδιά για να τον νιώσεις… Αυτό ακριβώς χρειάζεται η Μονεμβασιά. Για να μυηθούμε, λοιπόν, στη μαγική της ατμόσφαιρα πρέπει να έχουμε τρελή διάθεση για ατέλειωτες βόλτες με τα πόδια στα γραφικά δρομάκια της, να μυρίσουμε την άγρια μέντα και το θυμάρι πάνω στα ρυτιδωμένα από το χρόνο βράχια της, να ανακαλύψουμε τα μυστικά περάσματα και τις κρυφές καμάρες, να χαζέψουμε τα επιβλητικά αρχοντικά της που στέκουν εκεί αγέρωχα από καιρούς αλλοτινούς…
Κι ύστερα να αφήσουμε το βλέμμα μας να «χαϊδέψει» τις κεραμοσκεπές των σπιτιών της για να «ταξιδέψει» πάνω στα κύματα του Μυρτώου πελάγους… Να απολαύσουμε τον καφέ μας με θέα θάλασσα, να δοκιμάσουμε παραδοσιακές γεύσεις και να ξυπνήσουμε ανανεωμένοι έπειτα από μια ρομαντική βραδιά σε έναν παραδοσιακό ατμοσφαιρικό ξενώνα!
Από χρόνια μακρινά…
Η ιστορία της χάνεται στα βάθη των αιώνων… Σκαρφαλωμένη πάνω στον αγέρωχο βράχο της, ανάμεσα στον Κάβο Μαλιά και τον Κάβο Γέρακα, η Μονεμβασιά αγναντεύει το Μυρτώο πέλαγος και υπερηφανεύεται επάξια για την εκλεπτυσμένη αισθητική της και τη ρομαντική της ατμόσφαιρα. Περνάμε, λοιπόν, τη «μονή εμβασία» (το μόνο πέρασμα που υπήρχε για να μπει κανείς στο Κάστρο ήταν μια στενή γέφυρα που είχε άλλοτε 14 τόξα -στο γεγονός αυτό οφείλει το σημερινό της όνομα) και ξεκινάμε ένα ταξίδι στο όνειρο…
Σε χρόνια μακρινά, την αποκαλούσαν «Λουλούδι», αλλά και «Μενεξέ». Οι Φράγκοι την ονόμασαν «Μαλβάζια», εξαιτίας του περίφημου κρασιού της και οι Τούρκοι «Μενεξέ Καλεσί» (Λουλουδόκαστρο), καθώς την άνοιξη κάθε χαραγματιά βράχου φιλοξενεί κι ένα αγριολούλουδο, κάθε σπιθαμή γης είναι γεμάτη από ολάνθιστες μαργαρίτες και κάθε δρομάκι της είναι στολισμένο με μπουκαμβίλιες και κισσούς που δίνουν χρώμα και ζωή στους ρυτιδωμένους τοίχους των αρχοντικών της.
Βόλτα στα γραφικά καλντερίμια της…
Τα αυτοκίνητα δεν έχουν θέση στην Καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς, γι’ αυτό τα ξεχνάμε στο χώρο στάθμευσης έξω από την κεντρική πύλη. (Καλό είναι να μην πάρουμε πολλά πράγματα, γιατί θα κουβαλάμε…). Ο κεντρικός δρόμος που ξεκινάει αμέσως μετά την είσοδο, ονομάζεται «Γιάννη Ρίτσου», προς τιμήν του μεγάλου ποιητή που γεννήθηκε και μεγάλωσε εδώ. Επιβάλλεται μια επίσκεψη στο σπίτι του. Από την άνετη αυλή του θα απολαύσουμε υπέροχη θέα!
Το εσωτερικό των σπιτιών της Καστροπολιτείας είναι λιτό, με πέτρινο τζάκι στα υπνοδωμάτια, χαμηλά κρεβάτια και ξύλινα πατώματα. Τα παράθυρα είναι στενόμακρα, για να προστατεύουν από τους ανέμους, ενώ επιβλητικά οικόσημα στολίζουν τις εξώπορτες των παλιών αρχοντικών.
Στο κεντρικό καλντερίμι βρίσκονται γραφικά καφέ, ταβέρνες, μπαράκια και μαγαζιά με τουριστικά είδη και παραδοσιακά προϊόντα του τόπου. Ακολουθώντας το θα φθάσουμε στην κεντρική πλατεία, εκεί όπου υψώνεται μεγαλόπρεπη η εκκλησία του Χριστού Ελκομένου (η πιο σημαντική εκκλησία της Κάτω Πόλης) και το διατηρητέο κτίριο του 16ου αιώνα όπου στεγάζεται η Αρχαιολογική Συλλογή Μονεμβασιάς.
Ασφαλώς, αξίζει να ανηφορίσουμε στο μονοπάτι που οδηγεί στην Πάνω Πόλη, για να επισκεφθούμε την Αγία Σοφία, μια μικρογραφία της ομώνυμης εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης (13ος αι.), που αγναντεύει από θέση υπεροχής το απέραντο γαλάζιο!
Απόδραση στη γεύση της…
Καλές οι ρομαντικές βόλτες, όμως, ανοίγουν και την όρεξη! Ώρα, λοιπόν, να απολαύσουμε ένα πλούσιο γεύμα σ’ ένα από τα γραφικά ταβερνάκια της Καστροπολιτείας. Αξιοποιώντας τα τοπικά προϊόντα της περιοχής (ελαιόλαδο, ελιές, ψάρια, κτηνοτροφικά, κρασί, τυριά, όσπρια, φρούτα…) σε συνδυασμό με τα μεθυστικά της βότανα, η γαστρονομική παράδοση του τόπου έχει να μας προσφέρει πεντανόστιμα πιάτα.
Από θαλασσινά, θα δοκιμάσουμε μπαρμπούνια σαβόρι, ψάρι γεμιστό στο φούρνο, χταπόδι βραστό ή στα κάρβουνα, καβούρια στιφάδο, ψαρόσουπα κ.ά.
Από κρεατικά θα απολαύσουμε κόκορα κρασάτο με χυλοπίτες, κουνέλι στιφάδο, πιταρούδες (χορτόπιτες) και τυρόπιτες, κολοκυθοκορφάδες με φέτα, γκόγκες (σπιτικά ζυμαρικά) με βούτυρο, σουτζουκάκια και ντολμαδάκια αυγολέμονο, αλλά και ομελέτα με σύγκλινο (παστό χοιρινό), μπαρδουνιώτικο κοτόπουλο (με πράσινες τσακιστές ελιές, κρεμμύδια, ντομάτα και κεφαλοτύρι στην κατσαρόλα) και τσακώνικες μελιτζάνες με ντομάτα στο φούρνο. Από τα άγρια χόρτα που αφθονούν στην περιοχή αυτή την εποχή φτιάχνονται φοβερές χορτόπιτες και σαϊτια (μικρά χορτοπιτάκια).
Ό,τι κι αν επιλέξουμε για φαγητό, θα το συνοδεύσουμε με ντόπια εκλεκτά κρασιά. Άλλωστε, από τα μεσαιωνικά ακόμη χρόνια η Μονεμβασιά ήταν διάσημη για το κρασί της ως τα πέρατα της γης. Οι Φράγκοι το ονόμαζαν Malvasia, όπως και τη Μονεμβασιά. Όπως μαθαίνουμε από παλιά συγγράμματα, επρόκειτο για ένα γλυκό κρασί εξαιρετικής γεύσης, που το απολάμβαναν στις βασιλικές αυλές της μεσαιωνικής Ευρώπης.
Για γλυκό, θα δοκιμάσουμε τα παραδοσιακά αμυγδαλωτά του Κάστρου, τους σαμουσάδες (με καρύδια, αμύγδαλα και σουσάμι τυλιγμένα σε τραγανό φύλλο), τα ραφιόλια ή σκαλτσούνια, τις φλογέρες, τα μελιτίνια, τις δίπλες, τους κουραμπιέδες, τη γαλατόπιτα και τα σπιτικά γλυκά του κουταλιού. Το δειλινό θα το χαρούμε πίνοντας έναν περιποιημένο καφέ ή ένα ποτό με καλή μουσική σε κάποιο από τα ατμοσφαιρικά καφέ μπαρ. Η πιο δυνατή ώρα της Μονεμβασιάς είναι, βέβαια, η ανατολή. Αξίζει να ξυπνήσουμε νωρίς το πρωί για να ζήσουμε αυτή την εμπειρία…
Πάσχα με κατάνυξη…
Πάσχα στη Μονεμβασιά σημαίνει κατανυκτικές λειτουργίες, όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα. Τη Μεγάλη Παρασκευή μοναδικό θέαμα αποτελεί η περιφορά του Επιταφίου στα πλακόστρωτα δρομάκια της… Όσοι βρίσκονται αυτή τη βραδιά στο Κάστρο ακολουθούν με λευκά κεριά τον Επιτάφιο, ενώ οι ψαλμωδίες αντηχούν στο βράχο της Μονεμβασιάς.
Το Άγιο Φως περνάει από χέρι σε χέρι και όλοι περιμένουμε να ακουστεί το «Χριστός Ανέστη» για να δώσουμε το «φιλί της αγάπης». Έπειτα, θα κατευθυνθούμε σε κάποια από τις ταβέρνες του Κάστρου (που θα έχουμε κλείσει μέρες πριν), για να φάμε την πατροπαράδοτη μαγειρίτσα, αλλά και ντόπιες νοστιμιές.
Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα αναβιώνει το κάψιμο του Ιούδα, στη μεγαλύτερη πλατεία του Κάστρου, την πλατεία της Χρυσαφίτισσας στο Νότιο Τείχος.
Το Πάσχα στη Μονεμβασιά είναι εμπειρία που αξίζει να τη ζήσουμε!
Αξίζει να δούμε
- Την εκκλησία της Αγίας Σοφίας στην Πάνω Πόλη.
- Το σπίτι του Γιάννη Ρίτσου.
- Την εκκλησία του Χριστού Ελκομένου (14ος αι.), τη Μητρόπολη.
- Την Παναγία τη Μυρτιδιώτισσα (18ος αι.).
- Την Παναγία τη Χρυσαφίτισσα (16ος αι.).
- Το ναό του Αγίου Νικολάου (17ος αι.).
- Το Τζαμί στην κεντρική πλατεία.
Εξορμήσεις στα πέριξ…
- Στο γραφικό λιμανάκι του Γέρακα για φρέσκο ψάρι και θαλασσινά.
- Στο πανέμορφο Κυπαρίσσι με τις τρεις γραφικές γειτονιές του και τη νησιώτικη ατμόσφαιρα του παραλιακού οικισμού του.
- Μια ωραία διαδρομή θα μας φέρει στα γαλαζοπράσινα νερά των παραλιών της Νεάπολης, του Μάγγανου, της Νερατζιώνας και της Πούντας. Στη Νεάπολη θα σταματήσουμε για να απολαύσουμε τα φημισμένα γραφικά ουζερί της.
