Αμφισβητώντας 12 Λανθασμένες Αντιλήψεις – Κατανοώντας την Πραγματικότητα της Ενδοοικογενειακής Κακοποίησης

Η ενδοοικογενειακή κακοποίηση (ή αλλιώς “ενδοοικογενειακή βία”) αναφέρεται σε συνεχείς συμπεριφορές ή περιστατικά που επιδιώκουν να ασκήσουν έλεγχο, να εκφοβίσουν, να υποτιμήσουν ή να ασκήσουν βία σε κάποιον. Συνήθως ασκείται από έναν σύντροφο ή πρώην σύντροφο, αλλά μπορεί να εμπλέκονται και μέλη της οικογένειας ή φροντιστές. Η ενδοοικογενειακή κακοποίηση βασίζεται στην κατάχρηση εξουσίας και στον έλεγχο ενός ατόμου με επιβλαβείς και καταστροφικές συμπεριφορές.  Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), περίπου το 30% των γυναικών παγκοσμίως έχουν βιώσει σωματική ή σεξουαλική βία από σύντροφο ή άγνωστο κάποια στιγμή στη ζωή τους.

Κοινωνικές Παρανοήσεις σχετικά με την Ενδοοικογενειακή Κακοποίηση

1. Η ενδοοικογενειακή κακοποίηση είναι πάντα σωματική:

Η κακοποίηση δεν περιορίζεται μόνο στη σωματική βία. Μπορεί να περιλαμβάνει:

• Ελεγκτική συμπεριφορά (εκφοβισμός, απομόνωση, απειλές)

• Συναισθηματική και ψυχολογική κακοποίηση

• Σωματική ή σεξουαλική βία

• Οικονομική εκμετάλλευση

• Παρακολούθηση και παρενόχληση

• Ψηφιακή ή διαδικτυακή κακοποίηση

2. Η ενδοοικογενειακή κακοποίηση είναι προσωπική υπόθεση και δεν είναι τόσο συχνή:

Η ενδοοικογενειακή βία έχει σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις, από νομικά και υγειονομικά κόστη μέχρι μακροχρόνιες ψυχολογικές συνέπειες για τα θύματα. Είναι ανησυχητικά διαδεδομένη σε όλες τις ομάδες του πληθυσμού, και το να τη θεωρούμε “ιδιωτική υπόθεση” υποβαθμίζει τη σοβαρότητά της και επιτρέπει την συνέχισή της. Μάλιστα, το 74% των Ευρωπαίων πιστεύουν ότι η ενδοοικογενειακή βία είναι πλέον διαδεδομένη στη χώρα τους.

3. Οι γυναίκες είναι εξίσου πιθανό να κακοποιούν όσο και οι άνδρες:

Η κακοποίηση μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, φυλής ή κοινωνικής τάξης. Ωστόσο, οι γυναίκες υφίστανται κακοποίηση πιο συχνά και με σοβαρότερες συνέπειες και είναι πιο πιθανό να ζουν με συνεχή φόβο και έλεγχο. Στους άνδρες, η κακοποίηση δεν συνδέεται με ευρύτερες κοινωνικές ανισότητες, ενώ στις γυναίκες είναι συχνά ριζωμένη στις ανισότητες των φύλων.

4. Δεν υπάρχει σχέση ανάμεσα στην πορνογραφία και τη βία κατά των γυναικών:

Το ολοένα και πιο βίαιο περιεχόμενο της πορνογραφίας καλλιεργεί επικίνδυνες αντιλήψεις για τις γυναίκες. Κανονικοποιεί την κακοποίηση και προωθεί την ιδέα ότι οι γυναίκες υπάρχουν για την αντρική ευχαρίστηση, συμβάλλοντας στη διαιώνιση της βίας κατά των γυναικών.

5. Η ενδοοικογενειακή κακοποίηση είναι απλώς ένας καβγάς ή έγκλημα πάθους:

Η κακοποίηση αφορά τον έλεγχο, όχι απλά μια ξαφνική απώλεια ψυχραιμίας. Οι δράστες επιλέγουν πότε και πώς θα δράσουν, συνήθως πίσω από κλειστές πόρτες. Η κακοποίηση ξεπερνά τις φυσιολογικές διαφωνίες σε μια σχέση, αφού στόχος της είναι να χειραγωγεί, να κυριαρχεί και να τρομοκρατεί το θύμα.

Λανθασμένες Αντιλήψεις για τις Γυναίκες σε Κακοποιητικές Σχέσεις

6. Αν ήταν τόσο κακή η κατάσταση, θα έφευγε:

Η απομάκρυνση από μια κακοποιητική σχέση δεν είναι εύκολη. Οι σχέσεις συνήθως ξεκινούν με αγάπη και η κακοποίηση αναπτύσσεται σταδιακά. Πολλοί παράγοντες, όπως ο φόβος, η οικονομική εξάρτηση και η συναισθηματική προσκόλληση, κάνουν την απόδραση εξαιρετικά δύσκολη.

7. Οι γυναίκες ψεύδονται για την κακοποίηση ή έλκονται από βίαιους άνδρες:

Οι κακοποιητικοί σύντροφοι συχνά εμφανίζονται γοητευτικοί στην αρχή, κάνοντας δύσκολο για το θύμα να προβλέψει τη βία. Όσον αφορά τις ψευδείς κατηγορίες για κακοποίηση, αυτές είναι εξαιρετικά σπάνιες.

8. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να κακοποιηθούν από άγνωστους παρά από τους συντρόφους τους:

Στην πραγματικότητα, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να κακοποιηθούν, βιαστούν ή δολοφονηθούν από κάποιον που γνωρίζουν παρά από έναν άγνωστο. Η κακοποίηση συχνά συμβαίνει σε στενές σχέσεις, κάνοντας το σπίτι έναν επικίνδυνο χώρο για πολλές γυναίκες.

Παρανοήσεις σχετικά με τη Συμπεριφορά των Ανδρών

9. Ένας πατέρας μπορεί να είναι καλός γονιός ακόμα κι αν κακοποιεί τη μητέρα των παιδιών του:

Τα παιδιά που είναι μάρτυρες κακοποίησης επηρεάζονται βαθιά, συχνά με μακροχρόνιες ψυχολογικές συνέπειες. Η κακοποίηση πάντα επηρεάζει τα παιδιά, είτε άμεσα είτε έμμεσα. Επιπλέον, ένας πατέρας που κακοποιεί τη μητέρα των παιδιών του είναι πιθανό να εκδηλώσει παρόμοια συμπεριφορά και προς τα ίδια τα παιδιά.

10. Οι άνδρες που κακοποιούν τις συντρόφους τους είναι ψυχικά άρρωστοι:

Δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν ότι η ψυχική ασθένεια προκαλεί την κακοποίηση. Η κακοποίηση είναι μια συνειδητή επιλογή, και τα προβλήματα ψυχικής υγείας δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως δικαιολογία.

11. Το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά ευθύνονται για την ενδοοικογενειακή βία:

Παρότι η χρήση ουσιών μπορεί να εντείνει τη βία, δεν είναι η αιτία της κακοποίησης. Η ευθύνη για τη βία ανήκει πάντα στον δράστη.

12. Οι άνδρες που μεγάλωσαν με βία θα γίνουν κακοποιητικοί:

Παρότι κάποιοι κακοποιητικοί άνδρες μπορεί να έχουν βιώσει βία ως παιδιά, οι περισσότεροι άνθρωποι που μεγάλωσαν με βία δεν γίνονται κακοποιητικοί. Η βία στην παιδική ηλικία δεν αποτελεί δικαιολογία για τη βίαιη συμπεριφορά στην ενήλικη ζωή.

Δρ. Δανάη Σερφιώτη (Dr D.) – Ψυχολόγος και Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κλινική & Εργασιακή Ψυχολογία